Tutankamon Nasıl Öldü?

Tutankamon (Tutankhaton) MÖ 1332-MÖ 1323 yılları arasında hüküm süren Mısır firavunudur. Onsekizinci hanedanın son üyesi olan Tutankamon, antik Mısır’ın en güçlü kraliyet ailelerinden birine dahildi. Onun ardından tahta geçenler 3000 yılı aşkın bir süre Tutankamon adını tarihten silmek için çabaladılar. Altın tabutu ve görkemli maskesiyle Mısır’ın sembollerinden biri haline gelen firavunun, hayatı ve ölümü hakkında çok az şey biliniyor.  Çocuk yaşta hükümdar olan firavun Tutanhamun’un mezarı arkeolog Howard Carter tarafından 4 Kasım 1922’de Krallar Vadisi’nde bulundu ve dünya çapında büyük yankıya neden oldu. Tutankamun’un mezarının keşfine kadar tüm kraliyet mezarlarının hazine avcıları tarafından yağmalandığı sanılmaktaydı. Tutankamon’un ünlü olmasını sağlayan en büyük olaysa mezarını açanların lanete uğradığı iddiasıydı. Mezarında, eski Mısır inanışına uygun olarak ölümünden sonra gerekli olacağı düşünülen herşey mevcuttu. Mezarda bulunanlar Kadim Mısır Medeniyetinin anlaşılmasında eşsiz olanaklar sağladı. Krallar vadisinde yer alan mezarda Tutankamon’un mumyasının yanı sıra iç içe geçmiş ikisi altın kaplama ve birisi som altından yapılma sanduka, değerli takılar, giyim eşyaları, masa ve iskemle gibi eşyalar da bulunmuştur.

11 kiloluk altın maskesiyle gömüldüğü mezarının keşfedildiği tarihten günümüze kadar Tutankamon’un hayatıyla ilgili araştırmalar bilim adamları ve tarihçilerin vazgeçmediği konulardan biri olmuştur. Tutankamon hakkındaki en önemli sorulardan biri, firavunun çok erken yaşta hayatını kaybetmesinin arkasındaki sebep. Bugüne kadar genç firavunun ölümü hakkında birçok teori ileri sürülmüştür. Bazı Mısır tarihi uzmanları Tutankamon’un atlı arabasından düşerek öldüğünü savunurken, diğerleri olayın ardında komplo bulunduğuna inanıyordu. Fakat Tutankamon’un genç yaşta ölmesi ve yerine geçecek veliaht bırakmaması sebebiyle, firavunun, ailesindeki kalıtsal bir hastalıktan muzdarip olabileceği de düşünülüyordu.

Siyasi Cinayet

1968 de Tutankamon’un mumyası mezarından röntgeni çekilmek üzere çıkarıldı. Bu röntgende tesbit edilen göğüs kaburgalarındaki eksiklikler ve kafatasının iç tarafına saplanmış kemik parçalarından hareketle çocuk yaşta tahta geçen ve yirmisine varamadan öldüğü tahmin edilen Tutankamon’un bir cinayete kurban gitmiş olabileceği teorisi geliştirildi. Tutankamon’un bir taht kavgası sonucu öldürüldüğünün kanıtlarından biri olarak Tutankamon’un dul karısı Ankesenamon’un Mısır’ın baş düşmanı sayılan Hitit kralı Şuppiluliuma’ya yazdığı mektup gösteriliyor. Mektupta bir oğlunu ona koca ve Mısır’a kral olarak göndermesini istiyor. Ayrıca  “Tebaamdan birisiyle evlenmek istemiyorum, korkuyorum” diyor. Demek ki hanedandan olmayan birisi onunla evlenip tahta geçmek için baskı yapıyor. Ankesenamon’un başvezir Ay ile evlendiğinin kanıtı Newberry tarafından bulunmuş olan ve ikisinin adını taşıyan bir yüzük. Buradan anlaşılıyor ki Ay, Ankesenamon ile evlenip tahta çıkmış. Bundan sonra Ankesenamon hakkında hiçbir iz yok. Ankesenamon’un yeni firavun Ay zamanında hiçbir iz bırakmadan kaybolması, mezarının bulunamaması ve Ay’ın firavun olarak resmedildiği görüntülerde yer almaması, dönemin olaylarının sadece Tutankamon’un taht cinayetine kurban gitmesiyle bitmediğini gösteriyor.

At Arabasının Çarpması

Mısır Keşif Topluluğu  başkanı Dr. Chris Naunton mumyayı keşfeden Arkeolog Howard Carter’ın daha önce yayınlanmamış notlarını inceledikten sonra günümüze dek siyasi bir cinayete kurban gittiğine inanılan Tutankamon’un aşırı hız yapan bir at arabasının çarpması sonucu hayatını kaybettiğini ileri sürdü. Nauton, at arabasının tekerleğinin Tutankamon’un göğsünü ezdiğini ve vücudunu neredeyse paramparça ettiğini, bu sebeple de mumyalama işlemini gerçekleştirenlerin cesedi uygun bir biçimde muhafaza etmekte zorlandıklarını söyledi. İngiliz araştırmacıların çalışmalarını ele alan ‘Tutankamon: Yanmış Mumya’nın Gizemi’ belgeseline göre, Tutankamon’un mumyalanmış vücudu acemi bir mumyalama girişimi sonucu lahidinin içinde alev almış. Firavun, MÖ 1323’deki ölümünden sonra hızla mumyalanıp gömülmüş fakat araştırmacılar mumyalamada kullanılan yağların kimyasal bir tepkimeye girerek firavunun mumyasının tutuşturduğu görüşünde.

Kırık Bacak ve Ağır Sıtma

Mısır Arkeoloji Yüksek konseyi Başkanı Zahi Havas liderliğindeki bir bilim heyeti, ölümünden önce Mısır’ı 9 yıl yöneten Tutanhamun’un erken ölümündeki sır perdesinin aralanması için röntgen cihazı yöntemine başvurdu. Havas ve ekibinin, Tutanhamun’un mumyasıyla 15 akrabasının mumyaları üzerinde yaptığı ve 2 yıl süren DNA incelemeleriyle bilgisayarlı tomografi görüntülerinin sonuçları zaten doğuştan gelen hastalıklardan mustarip olan Tutanhamun’un, kırık bacağının neden olduğu komplikasyonlarla birlikte ağır sıtmanın kurbanı olduğunu gösteriyordu.Tutanhamun’un birçok hastalığının olduğu, genç olmasına rağmen dayanıksız olduğu ve bastonla yürüyebildiğini de belirten ekip, firavunun kan akışının olmaması yüzünden sol ayak kemiğinin yavaş yavaş tahrip olmasına yol açan Kohler hastalığından da mustarip olduğu açıkladı. Çalışmada, Tutanhamun’un babasının büyük ihtimalle firavun Akhenaten, annesinin de Akhenaten’in kimliği belirlenemeyen kız kardeşi olduğu belirtildi.

Doğuştan Gelen Bir Kan Hastalığı

Ancak Almanya’daki Bernhardt-Nocht Tropikal Hastalıklar Enstitüsünden Alman bilim adamlarınca yapılan araştırma ise, Zahi Havas ve ekibinin ileri sürdüğü, Tutanhamun’un doğuştan yarık dudaklı ve yumru ayaklı olduğu, sıtmanın azdırdığı kırık bacağında meydana gelen komplikasyonlardan öldüğü tezinden daha farklı bir sonuç ortaya çıkardı. Tutanhamun’un drepanositoz (orak hücre kansızlığı) olarak bilinen kalıtsal hastalıktan ölmüş olduğu tezini ileri süren Christian Timmann ve Christian Meyer, anne ve babanın genlerinden bu kan bozukluğu hastalığını alarak doğan kişilerin son derece acı verici krizlerle boğuşabileceğini, hastalığın böbreklerde, akciğerlerde, kemiklerde ve merkezi sinir siteminde ağır tahribata sebep olabileceğini ifade ettiler.

Ensest İlişki

DNA testleri ve 3 boyutlu tomografi sayesinde Eski Mısır’ın en fazla bilinen firavunu Tutankamon’un doğuştan gelen hastalıklarından muzdarip kırılgan yapısını yorumlayanlara göre Tutankamon’un gerçek laneti ensest bir ilişkinin ürünü olmasıyla bağlantılı. Michigan Üniversitesi’nden Dr. Howard Merkel, firavunun hastalıklarının büyük oranda anne ve babasının kardeş olmasından ileri geldiğini öne sürdü. İtalya’da mumyalar ve buzadamlarla ilgili araştırmalar yapan enstitünün üyesi Albert Zink de Tutankamon’un ailesinin DNA’larını inceledi ve elde ettiği bilgilere göre Tutankamon, Mısır firavunu Akhenaton ve kızkardeşinin çocuğu.Tutankomun’un kardeşlerinin de çocuk yaşta art arda ölmesinin sebebinin de yine ‘akraba evliliği’ne bağlı hormonal bozukluklar olduğu sanılıyor.

Epilepsi

Imperial College London araştırma üniversitesinden Hutan Ashrafian, Tutankamon’un ölüm sebebi hakkında yeni bir iddia da bulundu. Ashrafian, Tutankamon’un kalıtsal olarak taşıdığı epilepsi hastalığı sebebiyle ölmüş olabileceğini belirtti.  Ashrafian, Tutankamon’un kadınsı belirtiler gösteren heykellerinden yola çıkarak böyle bir düşünceyi öne sürdü. Heykelleri ve hakkındaki yazılarda Tutankamon’un büyük göğüslere ve geniş kalçalara sahip olduğunun belirtildiğini söyleyen Ashrafian, bu durumun hormon salgısını bozarak temporal lobu etkileyen bir tür epilepsi hastalığına işaret ettiğini belirtti. Ashrafian ayrıca, benzer rahatsızlıkların Tutankamun’dan önce gelen ve yine genç yaşta ölen firavunların ölüm sebebi olabileceğini de belirtti. Tutankamon’un kırık kalça kemiğine dikkat çekerek, kemiğin bir epilepsi nöbeti sırasında firavunun düşmesi nedeniyle kırılmış olabileceğini söyledi. Dahası, Tutankamon ve kendisinden önce gelen firavunların gördüğü dini halüsinasyonlar, hastalığın semptomlarından biriydi. Ashrafian ayrıca, “temporal lobdaki hasarın güneş ışınına maruz kalındıktan sonra söz konusu halüsinasyonların ortaya çıkabileceğini, geçmişte yapılan araştırmalarda Tutankamon’un ailesinde bu tür hastalıkların olabileceğinin anlaşıldığını” ifade etti. Ailenin ataları arasında ileri yaşlara kadar yaşayan birçok kişi vardı. Fakat bu soy, erken ölmeye başladı ve her jenerasyonda daha da erken öldüler.

Kitap Önerileri

1)Tutankamon En Ünlü Mısır Firavunu  Bill Price
2)Tutankamon Cinayeti                               Bob Brier
3)Tutankamon Olayı                                     Christian Jacq