Bukalemunlar Neden ve Nasıl Renk Değiştirir?

İsviçreli bilimadamları, bukalemunların özel deri hücrelerindeki kristallerin yerini yeniden düzenleyerek renk değiştirdiklerini tesbit ettiler. Daha önce bu hayvanların, farklı hücrelerindeki renkli pigmentleri toplayarak veya dağıtarak renk değiştirdikleri sanılıyordu. Fakat yeni bulgular, bunun kristallerden oluşan “değiştirilebilir bir ayna”dan kaynaklandığını gösteriyor. Bu hayvanların ayrıca kızılötesine benzer ışınları yansıtan ikinci bir hücre katmanı sayesinde vücutlarını serin tutabildikleri ortaya çıktı. İki şekilde renk oluşturan sürüngenlerin sıcak veya koyu renkler için pigmentlerle dolu hücreleri var. Ancak daha parlak mavi ve beyazlar, “yapısal renkler” adı verilen bu kristaller gibi fiziksel elementlerden yansıyan ışıklardan oluşuyor. Bu renkler harmanlanabiliyor. Örneğin “yapısal bir mavi”yle sarı pigmentlerin karışımından canlı bir yeşil oluşabiliyor. Koyu renkli, minik melanin paketçikleri, büyük melanofor hücrelerinin kıvrımlarıyla her yere yayılabiliyor veya deriyi yeniden açık renkli hale getirmek için merkezde toplanabiliyor. Birçok sürüngen ve balık bu yolla, strese tepki olarak veya ortama uyum sağlamak için renklerini koyulaştırabiliyor ya da açabiliyor.

Avustralya’nın Melbourne Üniversitesinde gerçekleştirilen araştırmaya göre de, bukalemunlar bilinenin aksine, kamufle olmak” için değil, rakiplerini kovmak ya da karşı cinsin ilgisini çekmek için renk değiştirmektedir. 21 Afrika cüce bukalemun türünün incelendiği çalışmada morötesi ile bukalemunun görüş rengini spektrometreyle ölçen ve bu verileri bukalemunun renk algısına model oluşturan görme sistemiyle birleştiren bilimadamları, bukalemunları tek tek değişik rakiplerle düello ettirdiler ve renk aralığını “itaat edenden egemen olanına” kadar ölçtüler. Araştırma ekibinden Dr. Stuart-Fox, “Bir erkek bukalemuna bir başka erkek bukalemun meydan okuduğunda, içlerinden birisi kazanana ve (karanlık), itaatkar (beni dövme rengine) dönüşünceye dek birbirlerine en parlak renklerini gösteriyorlar” şeklinde konuştu. Bukalemunların bir model kuş ya da yılana gösterildiklerindeki tepkilerini de ölçen araştırmacılar, en belirgin renk değişiminin diğer bukalemunlara sosyal işaret vermek istediklerinde olduğunu saptadılar.