Antik Protez

Arkeologlar, antik Mısır dönemine ait olan yapay ayak parmaklarının, sanıldığı gibi sadece kozmetik amaç taşımadığını ve dünyanın ilk protezleri olabileceğini belirtiyorlar. Manchester Üniversitesi’nden Jacqueline Finch tarafından yapılan araştırmaya konu olan mumya, 2000 yılında Luksor yakınlarındaki Thebes nekropolünde çıkarıldı. Mumyanın milattan önce 950 ile 710 yılları arasında yaşadığı düşünlen  bir yüksek rahibin kızı olan Tabaketenmut’a ait olduğu tesbit edildi. Arkeologlar ayrıca, milattan önce 600 yılına işaret eden, ezilmiş kağıttan yapılmış bir ayak parmağı da ortaya çıkardı.Tahta ve deriden yapılan protezi inceleyen Finch, aynı malzemeleri
kullanarak protezi kopyaladı ve daha sonra bu protezi tıpkı Tabaketenmut gibi şeker hastalığı sonrasında gelişen kangrenden ayağı kesilmiş 2 hastada denedi. Hastalar, bu ilkel protezi yürürken oldukça rahat bulduklarını söylediler. Şimdiye dek İtalya’da Capua bölgesinde bulunan Roma dönemine ait bronz ve tahtadan yapılmış bacağın en eski protez olduğu tahmin ediliyordu.

İngiltere’nin Manchester Üniversitesi’nden Dr. Jacqueline Finch, keşfedilen parmakların kozmetik amaçlara mı hizmet ettiğini, yoksa kullanan kişinin yürümesine mi yardımcı olduğu konusunda araştırma yaptı. Bilim adamları antik Mısırlıların ölen kişinin mezarına geleneksel olarak sahte vücut parçaları koyduğunu bilse de, bu parçaların sadece bir ritüelin parçası olmakla kalmayabileceği ileri sürüldü. Finch, ayak baş parmağı olmayan iki kişinin yardımıyla, bulunan sahte parmakların insan ayağına uyup uymadığını kontrol etti. Salford Üniversitesi’nin Rehabilitasyon ve İnsan Performansı Aratırma Merkezi’ne bağlı Gait Laboratuvarı’nda yapılan testlerde, antik sahte parmakları kullanan gönüllülerin nasıl hareket ettiği kameralar ve bilgisayar programlarıyla takip edildi. Deneklere, ilk olarak ayakkabıyla 12 metre yürümeleri söylendi. Daha sonra, sahte parmakların yer aldığı sandaletleri giyerek aynı mesafeyi yürümeleri istendi. 10 özel kamara deneklerin hareketini takip ederken, üzerinde yürüdükleri özel mat, adımların basıncını ölçtü. Ölçümler sonucunda, sol ayağa dayandırılan en iyi 10 yürüyüş tespit edildi.

Ölçümler, ilk denek ezilmiş kağıttan yapılan parmağı sandaletli ve sandaletsiz olarak giydiğinde, sol ayak baş parmağının sağladığı bükülme kabiliyetinin %87’sini sağladığını gösterdi. Ahşap-deri yapımı olan üç parmakla yapılan test ise %78 başarı oranında kaldı. İkinci deneğin testinde ise sandalet olsun olmasın, protezlerle %60-63 arasında bir bükülme kabiliyeti sağlandı. Protez parmakları giydikleri zaman, deneklerin basınç hareketleri aşırı bir değer göstermedi. Bu bulgu, protezlerin kullanımında gerçek dokulara zarar oluşturacak bir olumsuzluğun bulunmadığını gösterdi. Ancak protezlerle beraber kullanılan sandalet tek başına giyildiğinde, ayakta rahatsızlık hissi meydana geldi. Finch, “Basınç verileri, ayak baş parmağı eksik olduğu zaman antik Mısırlıların sandalet giymekte zorlandıklarına işaret etti. Tabii ki daha rahat yürümek için çorap ya da ayakkabı giyiyor olabilirlerdi. Ancak araştırmalarımız, protez parmaklarla sandalet giymenin çok daha rahat olduğunu gösteriyor. Elde edilen sonuçlara bakılırsa, antik Mısır’a ait bazı orijinal eserlerin protez amaçlı kullanılmış olduğunu söyleyebiliriz” dedi.